Wyniki badań PISA 2022. Wiemy, jak polscy 15-latkowie radzą sobie z matematyką, naukami przyrodniczymi i rozumieniem tekstu czytanego

Polscy piętnastolatkowie utrzymują wysoką pozycję na świecie pod względem umiejętności matematycznych, rozumienia czytanego tekstu oraz rozumowania w naukach przyrodniczych. We wszystkich trzech obszarach objętych badaniem wyniki naszych uczniów są powyżej średniej dla krajów OECD. Są one jednak znacznie niższe niż w poprzedniej edycji badania z 2018 roku – czytamy w komunikacie Instytutu Badań Edukacyjnych.

Jak polscy uczniowie poradzili sobie z poszczególnymi umiejętnościami?

W minionej edycji badania (2018 rok) polscy uczniowie bardzo dobrze radzili sobie z matematyką. Młodzi ludzie z naszego kraju uzyskali wówczas wynik 516 punktów, o 27 punktów więcej niż średnia dla krajów OECD (Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju).

Tym razem w zakresie umiejętności matematycznych polscy uczniowie otrzymali wynik 489 punktów. Wśród krajów Unii Europejskiej jedynie uczniowie z Estonii osiągnęli lepszy wynik. Wynik polskich uczniów jest zbliżony do wyników 11 innych krajów – Holandii, Irlandii, Belgii, Danii, Wielkiej Brytanii, Austrii, Australii, Czech, Słowenii, Finlandii i Łotwy.

Niepokoi znaczący wzrost odsetka (do 23 proc.) uczniów o wynikach poniżej poziomu 2., a zatem tych o niewystarczającym poziomie umiejętności do radzenia sobie w życiu codziennym z praktycznymi problemami matematycznymi. Znacznie zmalał również odsetek uczniów na najwyższych poziomach umiejętności (z 16 do 9 proc.). Chłopcy osiągają w matematyce wynik nieznacznie lepszy od dziewcząt, jednak różnica nie jest istotna statystycznie – czytamy w raporcie „Umiejętności polskich piętnastolatków. Najważniejsze wyniki badania OECD PISA 2022”.

Zaznaczono także, że w zakresie umiejętności matematycznych wyniki są mocno zróżnicowane, jeżeli chodzi o typ szkoły, do której uczęszcza dany uczeń.

Bardzo niepokojące są wyniki uczniów szkół branżowych – 66 proc. uczniów tych szkół ma bardzo niskie umiejętności – podano.

W poprzedniej edycji polscy 15-latkowie w zakresie rozumienia tekstu czytanego uzyskali jeden z najwyższych wyników na świecie, zdobywając 512 punktów. Wyższe wyniki mieli tylko uczniowie z następujących krajów: Chiny, Singapur, Estonia, Kanada i Finlandia.

W badaniu PISA 2022 uczniowie z naszego kraju uzyskali wynik 489 punktów, jeżeli chodzi o rozumienie tekstu czytanego. Wynik ten jest zbliżony do wyników 7 innych krajów: Wielkiej Brytanii, Finlandii, Danii, Czech, Słowacji, Szwajcarii i Włoch i jest jednym z najwyższych wśród krajów Unii Europejskiej.

Niepokoi znaczący wzrost odsetka (do 22 proc.) uczniów o wynikach poniżej poziomu 2., a zatem tych o niewystarczającym poziomie umiejętności do radzenia sobie w życiu codziennym z rozumieniem tekstów pisanych. Znacznie zmalał również odsetek uczniów na najwyższych poziomach umiejętności (z 12 do 9 proc.). Dziewczęta osiągają w rozumieniu czytanego tekstu wynik znacznie lepszy od chłopców. Taka sama sytuacja ma miejsce we wszystkich krajach Unii Europejskiej – czytamy w raporcie.

W przypadku rozumienia tekstu czytanego (podobnie jak z umiejętnościami matematycznymi) zróżnicowanie można dostrzec w zależności od typu szkoły. I znów – niepokojące są wyniki uczniów szkół branżowych (65 proc. uczniów tych szkół ma bardzo niskie umiejętności w tym zakresie).

W minionej edycji badania polscy uczniowie uzyskali dobry wynik w zakresie nauk przyrodniczych, zajmując 3. miejsce wśród krajów Unii Europejskiej (dokładnie 511 punktów). Tym razem wynik ten był zbliżony, jednak nieco niższy, a wynosił: 499 punktów.

Wynik Polski jest podobny do wyników piętnastolatków z Nowej Zelandii, Irlandii, Szwajcarii, Słowenii, Wielkiej Brytanii, Stanów Zjednoczonych, Czech, Łotwy, Danii, Szwecji i Niemiec. Wśród krajów Unii Europejskiej lepsze wyniki od polskich uczniów uzyskali jedynie uczniowie z Estonii i Finlandii.

Niepokoi znaczący wzrost odsetka uczniów o wynikach poniżej poziomu 2. – a zatem tych zagrożonych trudnościami z radzeniem sobie z praktycznymi problemami, w których niezbędne są umiejętności rozumowania przyrodniczego – do wartości 19 procent. Zmalał odsetek uczniów na najwyższych poziomach umiejętności. Dziewczęta osiągają w rozumowaniu w naukach przyrodniczych wynik zbliżony do wyniku chłopców. Na uwagę zasługuje większe zróżnicowanie umiejętności chłopców niż dziewcząt, co pokazują różnice w odsetkach chłopców i dziewcząt na najniższych i najwyższych poziomach umiejętności. Różnice te były obserwowane także w poprzednich edycjach badania PISA – przekazano.

Podobnie jak w przypadku umiejętności matematycznych i rozumienia tekstu czytanego, duże zróżnicowanie dostrzegamy, jeżeli chodzi o typ szkoły. Najniższe wyniki uzyskali uczniowie szkół branżowych – 55 proc. uczniów w tych szkołach to osoby o bardzo niskich umiejętnościach w zakresie nauk przyrodniczych.

Wszystkie najważniejsze informacje na temat wyników badań PISA 2022 znajdują się na stronie PISA IBE. Warto także sprawdzić grafiki i wykresy obrazujące rezultaty uczniów z poszczególnych krajów:

Jak podkreślono w podsumowaniu tegorocznych wyników polskich uczniów, są one wciąż na wysokim poziomie, jednak na niższym niż w poprzednich edycjach.

W porównaniu z poprzednią edycją badania, w 2018 roku, polscy uczniowie osiągnęli średni niższy wynik w zakresie wszystkich 3 dziedzin. Największy spadek odnotowano w zakresie umiejętności matematycznych. Rozważając tę rozbieżność, należy pamiętać o czynnikach, które mogły mieć wpływ na wyniki badania PISA 2022 – pandemię i długi okres zamknięcia szkół, naukę zdalną oraz reformę systemu edukacji. W wyniku reformy większość piętnastolatków znalazła się w trzech typach szkół ponadpodstawowych. Badanie przeprowadzono wśród uczniów, którzy uczyli się w podziale na różne ścieżki kształcenia – zaznaczono.

Dodano również, że „wyniki badania mogą być argumentem w dyskusji na temat zmian strukturalnych w systemie edukacji, lecz należy pamiętać o tym, że schemat badania nie pozwala na jednoznaczne rozdzielenie efektów pandemii, reformy edukacji i innych czynników mogących mieć przełożenie na umiejętności uczniów”.

Badanie PISA (Programme for International Student Assessment, czyli Program Międzynarodowej Oceny Umiejętności Uczniów) jest realizowane przez międzynarodowe konsorcjum nadzorowane przez OECD (Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju) oraz przedstawicieli krajów członkowskich. To największe międzynarodowe badanie umiejętności uczniów na świecie, realizowane co trzy lata we wszystkich krajach członkowskich OECD oraz w kilkudziesięciu innych krajach.

Polska uczestniczy w tym badaniu od samego początku, a więc od 2000 roku, dzięki czemu możemy obserwować, jak zmieniały się umiejętności polskiej młodzieży. Od 2013 roku decyzją Ministerstwa Edukacji Narodowej, badanie w naszym kraju przeprowadzane jest przez Instytut Badań Edukacyjnych (IBE).

Celem badania PISA jest sprawdzenie umiejętności praktycznego zastosowania wiedzy i tym samym określenie, na ile młodzież jest przygotowana do podjęcia wyzwań, które staną przed nią w przyszłości. PISA pokazuje poziom i zróżnicowanie umiejętności piętnastolatków, które rozwijane są w trakcie edukacji szkolnej i poza szkołą. W każdej edycji PISA nacisk położony jest na jedną spośród trzech dziedzin: umiejętności matematyczne, rozumienie czytanego tekstu lub rozumowanie w naukach przyrodniczych. W badaniu PISA 2022 dziedziną wiodącą była matematyka – czytamy w komunikacie opublikowanym na stronie IBE.